Wśród parametrów oświetlenia, bardzo ważną rolę spełnia barwa światła oraz współczynnik oddawania barw. Oba te parametry warunkują poprawne widzenie kolorów, kształtów oraz odległości pomiędzy nimi. W świetle najnowszych badań wiemy, że od temperatury barwowej światła zależy koncentracja i podwyższona aktywność podczas dnia pracy lub nauki, albo odpoczynek i relaks w czasie wolnym.
Co to jest temperatura barwowa?
Temperatura barwowa odnosi się do jakości światła emitowanego przez źródło światła i określa charakterystykę koloru światła. Mierzy się ją w kelwinach (K). W przypadku oświetlenia, temperatura barwowa informuje nas, czy światło jest wizualnie ciepłe, neutralne, czy zimne. Skala temperatury barwowej jest oparta na skali absolutnej, która zaczyna się od zera bezwzględnego, czyli -273,15 stopni Celsjusza. Im wyższa temperatura barwowa, tym światło jest bardziej zimne, a im niższa, tym jest bardziej ciepłe. Skala temperatury barwowej odpowiada cyklowi dnia słonecznego.
Fot. Zmiana barwy światła słonecznego w ciągu dnia (źródło: stock).
W kontekście oświetlenia w szkołach, wybór odpowiedniej temperatury barwowej ma istotne znaczenie dla atmosfery wewnątrz sal lekcyjnych i innych pomieszczeń. Oświetlenie o ciepłej temperaturze barwowej (niskiej wartości kelwinów, np. 2700-3000 K) ma żółtawy lub pomarańczowy odcień i jest bardziej zbliżone do tradycyjnego oświetlenia żarowego. Tworzy przyjemną i relaksującą atmosferę, często kojarzoną z ciepłem i komfortem. Takie oświetlenie może być stosowane w miejscach, gdzie ważna jest atmosfera sprzyjająca relaksowi i koncentracji, takich jak biblioteki czy kąciki czytelnicze.
Fot. Przykład oświetlenia szkolnego - barwa neutralna 4000K (źródło: stock).
Z kolei oświetlenie o zimnej temperaturze barwowej (wysoka wartość kelwinów, np. 5000-6500 K) ma niebieskawo-biały odcień i jest bardziej zbliżone do światła naturalnego o poranku. Tworzy jasną i pobudzającą atmosferę, która może wpływać na czujność i koncentrację. Takie oświetlenie może być stosowane w miejscach, gdzie potrzebna jest dobra widoczność i skupienie uwagi, na przykład w salach lekcyjnych czy laboratoriach. Odpowiednia temperatura barwowa oświetlenia może wpływać na samopoczucie, komfort wzrokowy i wydajność w środowisku szkolnym. Ważne jest dopasowanie temperatury barwowej do konkretnych zastosowań i preferencji, aby stworzyć odpowiednią atmosferę sprzyjającą nauce i koncentracji.
Co to jest wskaźnik oddawania barw (CRI)?
Wskaźnik oddawania barw (Colour Rendering Index) to miara, która określa zdolność źródła światła do realistycznego oddawania kolorów obiektów w porównaniu z referencyjnym źródłem światła. CRI ocenia, jak wiernie źródło światła odtwarza kolory w porównaniu z idealnym źródłem światła o temperaturze barwowej referencyjnej. Skala CRI jest wyrażana w zakresie od 0 do 100, gdzie 100 oznacza, że źródło światła oddaje kolory obiektów w sposób najbardziej zbliżony do referencyjnego źródła światła. Im wyższa wartość CRI, tym bardziej wierniejsze odwzorowanie kolorów.
Fot. Zmiany widzenia barw przedmiotów w zależności od współczynnika CRI (RA) - źródło: stock.
W przypadku oświetlenia w szkołach, wysoki wskaźnik oddawania barw jest istotny, ponieważ zapewnia realistyczną percepcję kolorów, co ma znaczenie dla skupienia uwagi, nauki i ogólnego doświadczenia wizualnego uczniów. Odpowiednio oddane kolory ułatwiają rozróżnianie szczegółów, czytanie, rozwiązywanie zadań i ocenianie obiektów w środowisku szkolnym. Wartość CRI może się różnić w zależności od rodzaju źródła światła. Na przykład, tradycyjne żarówki mają zazwyczaj wysoki wskaźnik CRI, co sprawia, że oddają kolory w sposób naturalny. Niektóre technologie oświetleniowe, takie jak świetlówki fluorescencyjne mogą mieć niższe wskaźniki CRI, co może prowadzić do pewnej utraty jakości w odwzorowaniu kolorów. W przypadku oświetlenia w szkołach zaleca się wybieranie źródeł światła o wysokim wskaźniku oddawania barw (preferowane są wartości CRI powyżej 80 lub 90). Odpowiednie dobranie źródeł światła, które mają wysoką jakość oddawania barw, przyczynia się do lepszej percepcji kolorów, komfortu wzrokowego i ogólnej jakości oświetlenia w szkole.
Opracowanie: Tomasz Demianiuk
